Τοπ Χανέ, ο Πύργος του Βαρδαρίου

Φωτογραφική περιήγηση και η ιστορία του.

Το φρούριο Βαρδαρίου,γνωστό στους Θεσσα λονικείς με τις επωνυμίες Τοπ-Χανέ ή Ταμπάκ-Χανέ, από τα βυρσοδεψία που ήταν εγκατεστημένα στην περιοχή του, αποτελείται από έναν πεταλόμορφο ελλειπτικό περίβολο "κολλημένο" στα δυτικά τείχη και μια μικρή προεξοχή προς το βορρά.

Κτίστηκε απο τον Σουλτάνο Σουλεϊμάν Μεγαλοπρεπή, κατά τη διάρκεια μιας σύντομης παραμονής του στην Θεσσαλονικη,τον χειμώνα του 1546 και είναι ίσως έργο του αρχιτέκτονα Σινάν. Το ίδιο χρονικό διάστημα κτίστηκε και ο περίβολος του Λευκού Πύργου.

Είναι ένα πολύ παλιό σύστημα οχυρώσεων (ένας πύργος του, ο πρόβολος Δουργούτη χρονολογείται στον 9ο μ.Χ. αιώνα) που διαρρυθμίστηκε οριστικά ως οπλ� �θήκη και κανονιοστάσιο τον 16ο αιώνα. Κάτω από την τοιχοποιία βρέθηκαν πολλά ανακουφιστικά τόξα, μεγάλου πάχους, που χρησίμευαν για την απορρόφηση των κυμάτων της θάλασσας που έφτανε έως εκεί.

Εκεί δημιούργησε ο Μέγας Κωνσταντίνος το Τσερέμπουλο, το τεχνητό λιμάνι που επεκτεινόταν μέχρι τα σημερινά Λαδάδικα και που έδωσε τεράστια ώθηση στην ανάπτυξη της πόλης.

Τρεις κατασκευαστικές φάσεις είναι εμφανείς στον πύργο.

Στην πρώτη ανήκει ο βόρειος περίβολος με τις δυο στεγασμένες πυλιδες, ο οκταγωνικός πύργος, το εξωτερικό τμήμα του νότιου περιβόλου και τρεις πύλες -βόρεια, νότια και δυτική-από τις οποίες η δυτική ήταν υπόγεια.

Στη δεύτερη επέκτειναν κατά πλάτος το νότιο περίβολο για να κατασκευάσουν τρεις πυριτιδαποθήκες που φέρουν επιγραφές με χρονολογία 1741. Την ίδια εποχή πρέπει να κατασκευάστηκαν και οι καμπύλοι τοίχοι, που περιβάλλουν τις αποθήκες και εμφανίζουν όμοια τοιχοδομία με αυτές. Στο νότιο άκρο του ίδιου περιβόλου αποκαλύφθηκαν ορθογώνιες οχυρωματικές κατασκευές που χρησίμευαν ως προμαχώνες.

Η τρίτη φάση έ� �ινε στις αρχές του 20ου αιώνα, κατά μήκος της Οδού Μοσκώφ. Στο κέντρο του περιβόλου υπήρχαν κτίρια που χρησίμευαν για καταλύματα της φρουράς. Εδώ είχε την έδρα του ο στρατιωτικός διοικητής της πόλης και στεγαζόταν το στρατοδικείο. Μέσα στο χώρο του φρουρίου δεν υπάρχουν σήμερα ορατά ίχνη του δυτικού τείχους. Η παρουσία ενός βυζαντινού πύργου στη ΝΑ του γωνία φανερώνει ότι ο δυτικός οχυρωματικός περίβολος συνεχιζόταν μέχρι το σημείο αυτό.

Σήμερα

Η αλήθεια είναι πως σαν βυζαντινό κτίσμα είναι εντελώς παραμελημένο. Αυτό που ειναι περίεργο και εξοργιστικό είναι πως μέσα στον χώρο βρίσκεται το κτίριο του ΙΚΑ Πύλης Αξιού. Δεν μπορώ να καταλάβω πως η εφορια αρχαιοτήτων είχε επιτρέψει τότε να χτιστεί κάτι τέτοιο, στην ουσία μέσα στον αρχαιολογικο χωρο! Για να μη μιλήσω για το Δικαστικό Μέγαρο που είναι κτισμένο πάνω στα ερείπ ια των τειχών και αυτό είναι εμφανές.

Όλος ο χώρος έχει έκταση περίπου 25 στρέμματα και θα ήταν μια καλή λύση να γίνει πάρκο με την ταυτόχρονη ανάδειξη των βυζαν� �ινών τειχών. Δυστυχώς ο χώρος την ημέρα είναι καλυμμένος με παρακαρισμένα αμάξια, και το βράδυ, ακόμα και αν γειτνιάζει με τα Δικαστήρια αλλά και με αστυνομικό τμήμα, δεν είναι πολύ ασφαλές να περάσει κάποιος, καθώς δεν είναι καλά φωτισμένο.

Κτίριο 1: Δικαστικό Μέγαρο Θεσσαλονίκης

Κτίριο 2: ΙΚΑ Πύλης Αξιού

Χώρος 3: Επίγειος χώρος στάθμευσης ή Πλατεία Δικαιοσύνης

Κτίριο 4: Kτίριο ΟΤΕ

(Φωτογρ αφίες: Δημήτρης Συμεωνίδης, Σεπτέμβριος 2013)

Τελευταία φωτογραφία: Το Δικαστικό Μέγαρο κτισμένο πάνω στο Τείχος!

Πηγή: http://piperistostoma.blogspot.com/